Co to jest chwyt i jak się rozwija?
Rozwój dziecka przebiega różnie na każdej płaszczyźnie, inaczej wygląda także u każdego Malucha. Tak samo jest w przypadku chwytu narzędzia pisarskiego. Ta umiejętność rozwija się od momentu, gdy niemowlę zaczyna chwytać zabawki i ewaluuje, aż do szybkiego i ergonomicznego pisania. Prawidłowy chwyt gwarantuje ładne, płynne i skoordynowane pismo.
Chwytanie to umiejętność, którą musimy się nauczyć. Choć wydaje nam się, że już noworodek świadomie trzyma nas za palec to jest to odruch neurologiczny, tak zwany odruch chwytu dłoni i nie ma nic wspólnego z świadomą pracą ciała malucha. Ta pojawia się dopiero około trzeciego miesiąca życia, kiedy to dziecko zaczyna łapać drobne zabawki, czy przesuwać ręką zawieszki wiszące w zasięgu wzroku. Zwiększa się również mobilność rąk, a sam ruch jest bardziej dokładny i precyzyjny. Ważne jest również, że do 4 miesiąca życia dziecka powinien całkowicie zaniknąć odruch neurologiczny, odruch chwytu dłoni.
Piąty miesiąc życia niemowlaka to kolejne zmiany. Dziecko umie chwycić swoje stopy i włożyć je do ust. Pojawia się również umiejętność chwytania dwóch różnych zabawek przez ręce, ale także przekładanie zabawki z rączki do rączki. W kolejnym, szóstym miesiącu dziecko nabywa umiejętność przekraczania linii środka ciała, natomiast w siódmym miesiącu rzuca już zabawkami na niewielkie odległości. Około ósmego miesiąca maluch potrafi podnosić wszystkie drobne przedmioty, które spotka na swojej drodze i wkłada je do buzi. Następnie, w dziewiątym miesiącu uaktywnia się kciuk (w porównaniu z resztą palców), za pomocą którego sprawdza faktury, rodzaj i temperaturę dotykanej powierzchni. Natomiast palec wskazujący jest odseparowany od reszty palców i aktywowany do naciskania. Pojawia się również umiejętność użycia dłoni i palców do gestów takich jak bicie brawa czy pożegnanie za sprawą “pa-pa”. Jest to także moment, kiedy dziecko świadomie i celowo zrzuca ze stolika talerz, sztućce czy zabawki.
Docieramy w końcu do momentu, kiedy dziecko umie złapać kredkę i “rysować” nią dosyć nieudolnie po kartce i jest to około jedenastego, dwunastego miesiąca życia malucha. To początek kształtowania się chwytu pisarskiego, który jest niezbędny w edukacji szkolnej.
Etapy rozwoju chwytu pisarskiego u dzieci
Chwyt pisarski to sposób, w jaki dziecko trzyma ołówek lub długopis podczas pisania. Jest to umiejętność, która rozwija się stopniowo u dzieci w miarę ich rozwoju motorycznego. Odpowiedni chwyt pisarski jest kluczowy dla skutecznego i wygodnego pisania, a także ma istotne znaczenie dla dalszego rozwoju edukacyjnego dziecka.
Warto znać etapy rozwoju chwytu pisarskiego, tak żeby niepotrzebnie nie wprowadzać nakładek czy innych “pomocy” do nauki tej umiejętności. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości to skonsultuje się z fizjoterapeutą lub terapeutą ręki.
Te etapy to:
- chwyt cylindryczny – występuje u dzieci w wieku 1 – 2 lat, dłoń jest ułożona w pięść, a kciuk owija pędzel czy kredkę. Przy takim “pisaniu” aktywna jest obręcz barkowa, a nie nadgarstek. Dodatkowo przedramię nie spoczywa na stole w trakcie ruchu,
- chwyt palczasty występuje u dzieci do 3 roku życia. Tak jak wcześniej dziecko nie opiera przedramienia, nie aktywuje również stawu nadgarstkowego, ale chwyta narzędzie pisarskie wszystkimi palcami skierowanymi w dół, z wyprostowanym palcem wskazującym,
- statyczny chwyt statywowy kształtuje się od około czwartego roku życia. Jest to niemal prawidłowy chwyt, ale z niską mobilnością nadgarstka,
- dynamiczny chwyt trójpalcowy rozwija się w wieku 5-6 lat, przedramię jest podparte przy pisaniu, aktywny jest staw nadgarstkowy, a palec środkowy stanowi podparcie. Staw barkowy jest stabilny.
Korzyści z posiadania odpowiedniego chwytu pisarskiego są liczne. Oto kilka z nich:
- Poprawa precyzji i czytelności pisma: Odpowiedni chwyt pisarski umożliwia dokładniejsze i bardziej kontrolowane ruchy dłoni i palców, co przekłada się na czytelne i estetyczne pismo.
- Zwiększenie wydajności pisania: Dzieci z odpowiednim chwytem pisarskim mogą pisać szybciej i bardziej płynnie, ponieważ ich ruchy są lepiej kontrolowane i bardziej skoordynowane.
- Wspieranie rozwoju umiejętności manualnych: Ćwiczenie chwytu pisarskiego rozwija siłę, zręczność i koordynację dłoni i palców, co ma znaczenie dla wielu innych dziedzin życia, takich jak umiejętności manipulacyjne czy wykonywanie zadań manualnych.
- Przygotowanie do nauki pisania i czytania: Odpowiedni chwyt pisarski jest kluczowy dla skutecznego nauczania pisania i czytania. Dzieci, które mają trudności z chwytem pisarskim, mogą napotykać problemy w nauce tych umiejętności.
- Wspieranie rozwoju mózgu: Ćwiczenie chwytu pisarskiego może mieć pozytywny wpływ na rozwój mózgu dziecka, szczególnie obszarów odpowiedzialnych za motorykę małą, percepcję wzrokową i koordynację ruchową.
Dlatego też rozwój odpowiedniego chwytu pisarskiego u dzieci jest kluczowy dla ich dalszego sukcesu edukacyjnego i rozwoju osobistego. Rodzice i opiekunowie mogą wspierać ten proces poprzez zachęcanie dzieci do korzystania z odpowiednich narzędzi do pisania oraz poprzez regularne ćwiczenia, które rozwijają precyzję, kontrolę i siłę rąk i palców.